Stałe miejsce prowadzenia działalności w kontekście rozliczania podatku VAT
W miarę jak globalna gospodarka staje się coraz bardziej zintegrowana, granice przestają być barierą dla transakcji handlowych i usługowych. W tej nowej rzeczywistości, zrozumienie pojęć kluczowych dla podatków, takich jak „stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej”, jest niezwykle istotne.
Pojęcie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w świetle Ustawy o VAT
W polskim systemie prawnym, pojęcie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej nie posiada precyzyjnej definicji w Ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Ustawie o VAT). Jednakże, art. 28b tej ustawy zawiera informację kluczową dla określenia miejsca świadczenia usług na rzecz podatników. Zgodnie z nim, jeśli usługi są świadczone na rzecz podatnika, to miejscem świadczenia jest siedziba działalności gospodarczej tego podatnika. W przypadku, gdy usługi są świadczone na rzecz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, to właśnie to stałe miejsce jest miejscem świadczenia tych usług.
Zrozumienie konceptu stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej zostało ukształtowane dzięki wyrokom Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, dalej określanego jako TSUE (np. wyrok C-333/20 Berlin Chemie A. Menarini SRL; wyrok C-547/18, Dong Yang Electronics, oraz wyrok C‑931/19, Titanium Ltd).
Ta koncepcja znalazła również swoje odzwierciedlenie w Rozporządzeniu Wykonawczym Rady (UE) nr 282/2011 z 15 marca 2011 roku, stanowiącym zbiór środków praktycznych do dyrektywy 2006/112/WE, regulującej ogólny system opodatkowania wartości dodanej.
Cechy, które powinno mieć stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej
Stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej charakteryzuje się określonymi cechami i kryteriami, które determinują, czy dane miejsce można uznać za stałe miejsce prowadzenia działalności.
Jak powiedziano wyżej, unijnym przepisem regulującym pojęcie i kryteria stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej (z ang. „fixed establishment”) na gruncie VAT jest Rozporządzenie Wykonawcze Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 roku. Art. 11 dostarcza istotnych wytycznych dotyczących definicji stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.
Zgodnie z art. 11 tego rozporządzenia, „stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej” oznacza dowolne miejsce, które różni się od siedziby działalności gospodarczej podatnika i spełnia 3 kluczowe kryteria:
- Wystarczająca stałość: Stałe miejsce prowadzenia działalności musi być miejscem o stałej obecności i działalności przedsiębiorcy na tyle długiej, aby nie można jej było zakwalifikować jako przejściową. To oznacza, że nie może być to jednorazowa lub okazjonalna obecność, lecz powinna być to stała i trwała działalność.
- Odpowiednia struktura: Stałe miejsce musi mieć odpowiednią strukturę w zakresie zarówno zaplecza personalnego, jak i technicznego. To znaczy, że powinno posiadać personel oraz infrastrukturę techniczną, w tym niezbędne urządzenia i środki (maszyny, magazyny), które umożliwiają realizację działalności gospodarczej na tym obszarze.
- To ma być miejsce zdolne odebrać i wykorzystać usługi dla niego świadczone bądź odpowiednio wyświadczyć usługi przez siebie wykonywane.
Należy zaznaczyć, że wymagane jest jednoczesne spełnienie tych trzech cech, aby można było przypisać przedsiębiorcy stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej z perspektywy opodatkowania VAT.
Stałe miejsce prowadzenia działalności a podatek VAT
Stałe miejsce prowadzenia działalności jest szczególnie ważne z punktu widzenia regulacji dotyczących opodatkowania VAT. Ogólnie rzecz biorąc, w przypadku świadczenia usług na rzecz podmiotów będących podatnikami VAT, usługi są opodatkowywane w państwie, w którym znajduje się siedziba usługobiorcy, z możliwością skorzystania z mechanizmu odwrotnego obciążenia. Znaczy to, że w przypadku gdy podmioty spoza Polski świadczą usługi dla polskich klientów, zazwyczaj wystawiają faktury bez naliczonego VAT-u. W podobny sposób działają polscy podatnicy, oferując usługi dla klientów z innych krajów.
Ale warto wziąć pod uwagę, że usługi świadczone przez polskiego usługodawcę na rzecz położonego w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podmiotu zagranicznego, oraz przez położone w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej podmiotu zagranicznego na rzecz polskiego usługobiorcy, podlegają opodatkowaniu VAT w Polsce bez możliwości zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia.
Istnienie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce które służy wyłącznie do odbioru usług nie skutkuje obowiązkiem rejestracji do celów podatku VAT w Polsce, natomiast istnienie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce które świadczy usługi dla podatników zagranicznych skutkuje wprawdzie obowiązkiem rejestracji do celów podatku VAT w Polsce, ale usługi tak świadczone nie są opodatkowane polskim VAT (stosuje się odwrotne obciążenie).
Co więcej usługi oferowane przez polskich dostawców usług dla zagranicznego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Polski, w przeciwieństwie do usług dostarczanych dla zagranicznych kontrahentów bez FE, podlegają opodatkowaniu VAT w Polsce bez możliwości zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia. W takim scenariuszu, po stronie polskiego dostawcy usług mogą powstać zaległości podatkowe, które należy uregulować wraz z odsetkami za opóźnienie.
Podsumowując, stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej (FE) stanowi kluczowy element w międzynarodowym opodatkowaniu VAT, wpływając na określenie miejsca opodatkowania usług. Rozporządzenie Wykonawcze Rady (UE) nr 282/2011 oraz orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej precyzują, że FE to miejsce, w którym podmiot gospodarczy prowadzi stałą i trwałą działalność, mając kontrolę nad zapleczem personalnym i technicznym.
W kontekście usług zazwyczaj są one opodatkowane w państwie, w którym znajduje się siedziba usługobiorcy, wykorzystując mechanizm odwrotnego obciążenia. Niemniej jednak istnieją sytuacje wyjątkowe, takie jak usługi świadczone dla stałego miejsca FE na terenie Polski, gdzie opodatkowanie VAT dotyczy Polski. Ważne jest unikanie błędów w identyfikacji usług oraz odpowiednie rejestrowanie się w celu VAT, by uniknąć ewentualnych zaległości podatkowych i odsetek.
Podatnicy działający na międzynarodowych rynkach powinni zdawać sobie sprawę z istotności kwestii stałego miejsca prowadzenia działalności oraz związanych z nim implikacji podatkowych. W przypadku wątpliwości zawsze warto korzystać z pomocy doświadczonego doradcy podatkowego lub prawnego, aby zapewnić zgodność z obowiązującymi przepisami i uniknąć ryzyka nieprawidłowego opodatkowania. Zrozumienie i właściwe uwzględnienie wymagań dotyczących FE stanowi klucz do skutecznego i zgodnego z prawem prowadzenia działalności gospodarczej w kontekście międzynarodowego podatku VAT.
Jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące tych lub innych zagadnień, zapraszamy do kontaktu z naszymi ekspertami: Kontakt – amavat®
Zespół amavat®
Jesteśmy niezależnym członkiem HLB. THE GLOBAL ADVISORY AND ACCOUNTING NETWORK.
